OiRA in België
EU-OSHA stelt het OiRA-platform ter beschikking van de lidstaten, die samen met de sociale partners uit de verschillende sectoren, nationale, sectorale OiRA-tools uitwerken. De FOD Werkgelegenheid neemt in België de rol op van country manager en is verantwoordelijk voor het toezicht op de implementatie van OiRA in België.
Welke tools zijn er beschikbaar in België?
De allereerste Belgische OiRA-tool werd in 2013 ontwikkeld. De FOD Werkgelegenheid ondertekende toen het OiRA-memorandum met EU-OSHA vanuit de vaststelling dat kleine bedrijven vaak over beperkte kennis en middelen beschikken voor het uitvoeren van risicoanalyses en het nemen van adequate preventiemaatregelen.
OiRA Kappers was de eerste Belgische OiRA-tool. Daarna werd het aanbod geleidelijk aan uitgebreid, gemiddeld met een à twee tools per jaar. De tabel geeft een volledig overzicht.
Hoe komen Belgische OiRA tot stand?
De ontwikkeling van een OiRA-tool in België begint altijd met het engagement van de sociale partners. De uitwerking wordt begeleid door een werkgroep, waarin naast experts uit de sector ook vertegenwoordigers van het Toezicht Welzijn op het Werk actief aan deelnemen. De voorbereiding van de inhoud en bijsturingen op basis van de feedback van de werkgroep wordt doorgaans toevertrouwd aan een externe organisatie. Prevent heeft deze rol al meermaals opgenomen. De leden van de werkgroep maken opmerkingen over de ontwerpstructuur en -inhoud die hen worden voorgelegd. Die opmerkingen worden tijdens werkgroepvergaderingen in detail besproken. De verschillende onderdelen van de tool worden zo goedgekeurd en getest voordat ze aan het publiek worden voorgesteld.
Belgische tools, zoals OiRA Kappers en OiRA Horeca, hebben als basis gediend voor de creatie van Europese tools over hetzelfde thema.
Gebruik van de tools
Tussen januari 2013 en januari 2025 registreerde België in totaal 17.102 OiRA-gebruikers. Dat zijn personen die een account aanmaakten op het OiRA-platform. Het aantal geregistreerde gebruikers is gestaag gegroeid over de jaren met een opmerkelijke toename na 2021, van ongeveer 6000 naar meer dan 17.000, of +185%. Die groei heeft enerzijds te maken met een groter aanbod maar ook met promotie-inspanningen (zie verder succesfactoren). In totaal zijn er ook meer dan 30.000 risicoanalyse opgestart verdeeld over de verschillende tools. 1 op 5 van deze analyses worden beschouwd als ‘top assessments’, dat wil zeggen dat 70% of meer van de risicostellingen zijn beoordeeld. 16% valt in de categorie gemiddeld en 63% in de categorie beperkt met minder dan 10% antwoorden op de stellingen. Beperkt invullen hoeft niet altijd te wijzen op een gebrek aan betrokkenheid. Onderzoek heeft uitgewezen dat OiRA ook gebruikt wordt als informatiebron. Gebruikers raadplegen de inhoud om hun risicoanalyse aan te vullen of informatie op te zoeken.
Succesfactoren
De Casestudy Strategic partnerships for the implementation and promotion of OiRA in Belgium (EU-OSHA, 2025) maakt een overzicht van hoe OiRA in België wordt uitgerold en de impact op het terrein. In de casestudy wordt gewezen op een aantal factoren die hebben bijgedragen tot het succes:
In lijn met de wetgeving welzijn op het werk op het werk
De Belgische OiRA sluiten aan bij de wettelijke bepalingen over welzijn op het werk. Het toepassen van OiRA past in de verplichtingen van het dynamisch risicobeheersingssysteem en het opmaken van een jaaractieplan en globaal preventieplan. OiRA Dienstboden is het voorbeeld bij uitstek. In de codex is immers bepaald dat voor een werkgever in de dienstboden-sector het voorleggen van een OiRA beantwoordt aan deze verplichtingen.
Op maat van de sectoren
OiRA tools worden steeds ontwikkeld op vraag en in samenwerking met de sectoren. Dat zorgt niet alleen voor een grote betrokkenheid van alle stakeholders maar ook voor de relevantie van de inhoud. De OiRA is steeds aangepast aan de specifieke risico’s en biedt oplossingen op maat van de sector.
Promotie en opleiding
Over de jaren zijn er verscheidene initiatieven opgezet zowel vanuit de FOD Werkgelegenheid als de betrokken sectoren om bedrijven meer vertrouwd te maken met OiRA. Voorbeelden zijn de landingspagina voor alle Belgische OiRA-tools (uwrisicoanalyse.be) en oirapromo.be met communicatiedraaiboeken.
