Arbeids(weg)ongevallen in België
Vanuit de analyse van arbeidsongevallen en arbeidswegongevallen heeft KBC Verzekeringen enkele conclusies kunnen trekken over de letselongevallen, en zeer specifiek ook over de fietsongevallen. De analyse werd uitgevoerd op de letselongevallen die gebeurden tussen 2015 en 2019.
Aantal ongevallen
De laatste vijf jaar daalt het aantal arbeidsongevallen en stijgt het aantal arbeidswegongevallen. Deze stijging is voornamelijk toe te schrijven aan de stijging van het aantal fietsongevallen: de afgelopen vijf jaar steeg dit aantal met 60%. Meer dan de helft van de arbeidswegongevallen doen zich voor met de fiets.
Ernst van de ongevallen
Tijdelijke ongeschiktheid
Bij arbeidswegongevallen is het gemiddeld aantal dagen afwezigheid amper 2% hoger dan bij arbeidsongevallen. Het gemiddeld aantal dagen afwezigheid voor arbeidswegongevallen met de fiets is wel 15% hoger dan voor arbeidswegongevallen met de auto als transportmiddel.
Blijvende ongeschiktheid
Bij de arbeidswegongevallen zien we 20% meer ongevallen met een blijvende ongeschiktheid dan bij de arbeidsongevallen. Voor de fiets zien we 90% meer ongevallen met een blijvende ongeschiktheid ten opzichte van de ongevallen met de auto. In 2019 was het aantal ongevallen met de fiets met blijvende ongeschiktheid drie keer groter (300% meer) dan deze met de auto.
Analyse fietsongevallen
De stijging van het aantal en de toegenomen ernst van de ongevallen met de fiets is ook te wijten aan de toenemende populariteit van de fiets als transportmiddel voor woon-werkverkeer en aan de opkomst van de elektrische fiets en de speedpedelec. Op vijf jaar tijd is de verkoop van elektrische fietsen gestegen van 20% naar 50% van alle verkochte fietsen. Het type fiets werd buiten scope gelaten, vermits deze gegevens momenteel structureel niet voorhanden zijn.
De analyse kijkt vooral naar het tijdstip van het ongeval, wie het ongeval veroorzaakt, waar het ongeval zich voordoet en de onderliggende oorzaak van het ongeval.
Wanneer doen fietsongevallen zich voor?
Maand
Januari is dé maand met de meeste fietsongevallen. Het is dan ook de donkerste maand van het jaar, waarin we ook regelmatig te maken krijgen met gladde wegen en sneeuwval. In de maanden september tot en met december was er in 2019 een sterke stijging van het aantal fietsongevallen. Het is dus duidelijk dat de donkere maanden de nodige aandacht vragen. Zo zien we ook dat er nog relatief veel fietsongevallen gebeuren in februari en maart.
Dag
De meeste fietsongevallen doen zich voor op dinsdag, gevolgd door donderdag, maandag, woensdag en vrijdag. Dinsdag en donderdag zijn de dagen waarop de meeste werknemers aan het werk zijn. Een stijging van het aantal fietsongevallen zou hier een logisch gevolg van kunnen zijn.
Uur
In de ochtendspits gebeuren er meer fietsongevallen dan in de avondspits. 50% van de fietsongevallen gebeurt tussen 6 uur en 10 uur ’s ochtends. 27% van de fietsongevallen gebeurt tussen 15 uur en 19 uur.
Wie veroorzaakt een fietsongeval?
Leeftijd
De werknemers in de leeftijdscategorieën 25 tot 34 jaar en 45 tot 54 jaar veroorzaken meer dan de helft van het aantal ongevallen. Enerzijds is deze groep van mensen sterk vertegenwoordigd op de arbeidsmarkt, anderzijds zien we in de leeftijdscategorie ertussen wel een lichte daling. De ernst van de ongevallen stijgt in functie van de leeftijd van de medewerkers. Het is dus van belang om extra alert te zijn voor deze personen.
Anciënniteit
Zeer opvallend is dat 32% van de slachtoffers van fietsongevallen tijdens woon-werkverkeer in hun eerste dienstjaar zitten. De kennis van de fietsroute is dan ook een belangrijk aandachtspunt in een preventieve aanpak.
Waar doet het fietsongeval zich voor?
De ongevallen doen zich vooral voor in stedelijke omgevingen, waar de fiets een groot succes kent.
Onderliggende oorzaken van de fietsongevallen?
Fietsongevallen zijn dikwijls toe te schrijven aan het gedrag van de fietser zelf. Dat blijkt ook uit onderzoek.
Het preventiebeleid in uw onderneming
KBC Verzekeringen ziet de integratie van het fietsbeleid in drie stappen: risicoanalyse, organisatorische maatregelen, en een fietsveiligheidscampagne om de medewerkers te sensibiliseren.
Risicoanalyse
Aan de basis ligt, zoals steeds binnen het dynamisch risicobeheersingssysteem, een risicoanalyse, die ook het uitgangspunt vormt voor een preventiebeleid rond fietsongevallen. Voor het opstellen van de risicoanalyse kunnen de volgende informatiebronnen gebruikt worden:
- statistieken van de arbeidswegongevallen via de verzekeraar
- gesprek met het slachtoffer naar aanleiding van een arbeidswegongeval
- personeelsbevraging over het fietsgebruik én fietsgedrag
- intern schadeaangifteformulier, met specifieke vragen omtrent de omstandigheden van de fietsongevallen
Organisatorische maatregelen
Op organisatorisch vlak is het binnen een onderneming van belang om een aantal maatregelen te overwegen, zoals:
Fietsvriendelijke bedrijfssite
Zorg voor voldoende ruimte en plaats voor de fiets en de fietser (douches en kleedkamers). De toegangswegen voor de fietsers moeten zo gemaakt/aangepast worden dat de werknemers niet kunnen uitglijden.
Fietsleasing
Fietsleasing is een slimme investering in de veiligheid en gezondheid van het personeel. Bovenop de fiscale voordelen biedt fietsleasing een garantie voor kwaliteitsvolle en goed onderhouden fietsen, zodat fietsongevallen door een defect tot een minimum herleid kunnen worden. Bovendien biedt een groener fietsbeleid een positief imago voor de onderneming.
Bescherming van de medewerkers
Bescherm de fiets en de fietser door de juiste verzekeringsoplossingen. In geval van een ongeval of pech heeft de medewerker de juiste instructies die hij moet volgen.
