Sociaal Strafwetboek
Het Sociaal Strafwetboek bestaat uit twee boeken.
- Het Eerste Boek behandelt de “preventie, de vaststelling en de vervolging van de inbreuken en hun bestraffing in het algemeen”. Dit boek definieert de actoren in de strijd tegen de sociale fraude, het interventiekader en de bevoegdheden van de sociaal inspecteurs, de nadere regels inzake strafrechtelijke en administratieve vervolging en diverse regels van algemeen strafrecht.
- Het Tweede Boek bevat alle inbreuken van sociaal strafrecht en de sancties die eraan verbonden zijn.
Sanctieniveaus
Het Sociaal Strafwetboek onderscheidt vier sanctieniveaus.
- Niveau 1 bevat de sancties voor de werkgevers die hun verplichtingen om bepaalde formaliteiten te vervullen of bepaalde bekendmakingen te verrichten, niet naleven.
- Niveau 2 bestraft de inbreuken van gemiddelde zwaarte. Dit is ook de restcategorie. Hiertoe behoren onder andere de straffen voor inbreuken op de regels die het privéleven van werknemers beschermen of hen beschermen tegen geweld, pesterijen of seksuele intimidatie op het werk.
- Niveau 3 heeft betrekking op zware inbreuken zoals het niet-naleven van een exploitatieverbod, inbreuken inzake veiligheid en gezondheid, inbreuken op de reglementering inzake deeltijdse arbeid, enz.
- De sancties van niveau 4 worden opgelegd voor zware inbreuken die tot een gevangenisstraf kunnen leiden, zoals schendingen van de regels inzake veiligheid en gezondheid op het werk, wanneer die gezondheidsschade of een arbeidsongeval hebben veroorzaakt, maar ook kinderarbeid, schendingen van de gezondheid en de veiligheid van jeugdige werknemers, belemmering van het toezicht, valsheid en het gebruik van valse stukken in het sociaal strafrecht, enzovoort.
Sociaal Strafwetboek: sancties verhoogd met opdeciemen* |
|---|
| Sanctieniveaus | Gevangenisstraf | Strafrechtelijke geldboete | Administratieve geldboete |
| Niveau 1 | | | 60 tot 600 euro |
| Niveau 2 | | hetzij 300 tot 3.000 euro | hetzij 150 tot 1.500 euro |
| Niveau 3 | | hetzij 600 tot 6.000 euro | hetzij 300 tot 3.000 euro |
| Niveau 4 | hetzij 6 maanden tot 3 jaar | en/of 3.600 tot 36.000 euro | hetzij 1.800 tot 18.000 euro |
*De bedragen van de strafrechtelijke geldboeten en van de administratieve geldboeten (artikel 101 van het Sociaal Strafwetboek) moeten met opdeciemen worden verhoogd (artikel 102 van het Sociaal Strafwetboek en wet van 5 maart 1952 betreffende de opdeciemen op strafrechtelijke geldboeten). In de praktijk komt dit neer op een vermenigvuldiging met 6.
Bron: FOD WASO
Sancties voor inbreuken rond welzijn op het werk
Hieronder volgen voorbeelden van strafbepalingen voor inbreuken in verband met het welzijn op het werk, onderverdeeld volgens sanctieniveau.
Sanctieniveau 3 (zware inbreuken)
Inbreuken op onderstaande verplichtingen worden bestraft met een sanctie van niveau 3. Deze inbreuken kunnen ook leiden tot een sanctie van niveau 4 wanneer ze voor een werknemer gezondheidsschade of een arbeidsongeval tot gevolg hebben.
Psychosociale risicoanalyse
Artikel 121 van het Sociaal Strafwetboek verzamelt de strafbaarstellingen die de werkgevers bestraffen die geen psychosociale risicoanalyse hebben uitgevoerd volgens de regels (Wet Welzijn - art. 32/2, § 1 en de Codex, Titel I.3). De wet voorziet een sanctie van niveau 3.
Preventiemaatregelen
Artikel 122 bestraft de werkgevers die niet de nodige preventiemaatreglen nemen om psychosociale risico's aan te pakken. Deze sancties zijn ook van toepassing wanneer de werkgever bij het nemen van de preventiemaatregelen, geen rekening houdt met het feit dat zijn werknemers in contact komen met derden.
Verzoek van interventie
Artikel 122/1 bevat de sancties die kunnen worden toegekend wanneer een werkgever de verplichtingen in verband met het verzoek van een formele psychosociale interventie (met een hoofdzakelijk collectief of individueel karakter) of voor feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk niet naleeft.
Aanwijzing van de preventieadviseur
Artikel 122/2 bevat de strafbaarstellingen voor inbreuken tegen de verplichtingen inzake de verplichte aanwijzing van de preventieadviseur psychosociale aspecten.
Andere verplichtingen inzake de preventie van psychosociale risico’s
Sancties van niveau 3 kunnen ook opgelegd worden voor werkgevers die de preventiemaatregelen niet evalueren of opnieuw onderzoeken, die het register van feiten van derden niet bijhouden,… (artikel 122/5).
Oprichting interne dienst
Artikel 128 bestraft de werkgevers die de verplichtingen niet naleven in verband met de oprichting en de werking van de Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het werk. Deze werkgevers riskeren vervolging wanneer ze geen interne dienst oprichten, de werking van deze dienst verhinderen, of als ze de uitoefening van de opdrachten van deze dienst belemmeren.
Rookverbod
Het Sociaal Strafwetboek omschrijft verschillende mogelijke inbreuken op de wet van 22 december 2009 in verband met het rookverbod op de werkplaats. Die hebben betrekking op het rookverbod dat de werkgever in zijn onderneming moet invoeren en op de voorwaarden voor inrichting van een rookkamer. De voorziene sanctie - niveau 3 - werd gekozen omwille van de parallel met de sanctie die in het Sociaal Strafwetboek voorzien is voor de zware inbreuken inzake veiligheid en gezondheid. Er wordt een sanctie van niveau 4 voorzien wanneer de inbreuk gezondheidsschade of een arbeidsongeval tot gevolg heeft gehad voor een werknemer.
Sancties van niveau 2 (inbreuken van gemiddelde zwaarte)
Aanwijzing van de vertrouwenspersoon
Een sanctie van niveau 2 is voorzien wanneer de werkgever een inbreuk begaat op de verplichtingen rond de vertrouwenspersoon (art. 122/3). Er werd gekozen voor sanctieniveau 2 omdat de aanstelling van een vertrouwenspersoon niet in alle gevallen verplicht is (enkel voor bedrijven met meer dan 50 werknemers) en de vertrouwenspersoon enkel bevoegd is voor het informele luik van de procedures rond psychosociale risico’s op het werk.
Andere verplichtingen
Inbreuken met een middelmatige ernst worden bestraft met een sanctie van niveau 2
(bv. de werkgever die nagelaten heeft het advies van het comité voor preventie en bescherming op het werk te vragen over de collectieve preventiemaatregelen, die niet het advies vraagt van de preventieadviseur psychosociale aspecten alvorens preventiemaatregelen te nemen,…).
Sancties van niveau 1
Werkgevers die de verplichtingen niet zijn nagekomen om bepaalde formaliteiten te vervullen of bepaalde bekendmakingen te verrichten, worden bestraft met een sanctie van niveau 1 (bv. resultaten van de risicoanalyse betreffende de situaties die aanleiding kunnen geven tot psychosociale risico’s op het werk en de preventiemaatregelen die eruit voortvloeien niet opnemen in het globaal preventieplan).
