Koude en risico’s voor de handen
Verminderde behendigheid
Blootstelling aan de koude koelt de huid en de weefsels van de handen af waardoor het tastgevoel vermindert en ook de zenuwen en de spieren niet optimaal meer functioneren. Dit beperkt de vingervaardigheid. Als de huidtemperatuur van de hand lager is dan 27°C zijn er duidelijke effecten op de vinger- en handvaardigheid, precisie en snelheid. Onder de 22°C neemt de beweeglijkheid sterk af, en vanaf 15°C gaat dit gepaard met pijn (zie tabel 1). Contact met koude oppervlakken (bv. gereedschap) of producten (bv. diepvriesproducten) vergroot het risico. De verminderde behendigheid in de koude heeft niet alleen gevolgen voor de werkprestaties maar vergroot ook het risico op ongevallen.
Tabel 1 Effect van koude op vinger- en handvaardigheid
| T° van handen en vingers | Vinger- en handvaardigheid |
|---|
| 32 – 36 °C | Optimale vinger- en handvaardigheid |
| 27 – 32 °C | Verminderde waarneming van ruwheid |
| 20 – 27 °C | Effecten op vinger- en handvaardigheid, precisie en snelheid |
| 15 – 20 °C | Verminderde werkprestaties, af en toe pijn |
| 10 – 15 °C | Verminderde spierkracht, verminderde coördinatie, pijn |
| <10 °C | Gevoelloosheid; vaardigheid beperkt tot eenvoudige handelingen (grijpen, duwen) |
| 6 – 8 °C | Blokkering van sensorische en thermische receptoren in de opperhuid |
| <0 °C | Bevriezing van weefsels; ernstige koudeletsels |
Koudeletsels
Extreme koude kan bovendien leiden tot koudeletsels. Koudeletsels kunnen worden ingedeeld in letsels met en letsels zonder bevriezing.
- Bij de letsels zonder bevriezing gaat het vaak over winterhanden die gepaard gaan met zogenaamde koubulten. Koubulten zijn roodpaarse, jeukende en/of pijnlijke zwellingen die ontstaan als reactie op kou. Het menselijk lichaam tracht het warmteverlies tegen te gaan door de bloedvaten te vernauwen. Als gevolg hiervan kan de huid te weinig zuurstof krijgen, wat leidt tot een ontsteking en de pijnlijke koubulten. Winterhanden kunnen ook bij temperaturen boven het vriespunt voorkomen.
- Bevriezingsletsels (frostbite) komen voor in vier gradaties. Bij de minst ernstige vorm is er enkel sprake van een oppervlakkige bevriezing. Het aangetaste gebied is zeer pijnlijk. Bij gradatie vier bevriezingswonden is niet alleen de huid maar ook de onderliggende spieren en botten necrotisch. Amputatie is in dat geval vaak onvermijdelijk.
