Thermisch comfort en thermisch belasting
Thermisch evenwicht
Een gezond menselijk lichaam behoudt zijn lichaamstemperatuur op ongeveer 37° C door ervoor te zorgen dat het wamteverlies gecompenseerd wordt door warmteproductie (thermoregulatie). De uitwisseling van warmte met de omgeving gebeurt vooral door
- straling: uitstraling van warmte-energie; het menselijk lichaam straalt warmte-energie uit naar koudere voorwerpen in de omgeving; indien de omringende voorwerpen warmer zijn, stralen deze warmte uit naar het lichaam
- convectie: overdracht van warmte door beweging van lucht of water, bv. luchtstroming over de huid
- geleiding: direct contact met een een koude vloeistof of een koud voorwerp, bv. warme voeten op een koude vloer of omgekeerd
- verdamping: zweet of ademhaling dat als damp naar de omgeving wordt overgedragen
Bij oplopende warmte activeert het lichaam mechanismen zoals extra zweten en het opwarmen van de huid door het uitzetten van de bloedvaten en het circuleren van warm bloed om zoveel mogelijk warmte te kunnen afgeven. Mensen passen ook hun gedrag aan en zoeken bijvoorbeeld hun toevlucht tot lichtere kleding of het gebruik van ventilatoren om extra luchtstroming te genereren.
Bij extreme hitte kan het lichaam uit balans raken omdat er meer warmte wordt geproduceerd dan er wordt afgegeven.
De thermoregulatie wordt beïnvloed door verschillende factoren:
- omgeving (temperatuur, luchtvochtigheid, stralingswarmte, luchtsnelheid)
- werkzaamheden en fysieke belasting
- kleding en andere individuele aspecten. Bij mensen met onderliggende gezondheidsaandoeningen, ouderen en zwangeren kunnen de processen die zorgen voor het thermisch evenwicht verstoord zijn. Ook sommige medicatie kan verstorend werken.
Van thermisch comfort tot thermische belasting
Er is sprake van thermisch comfort als een persoon het niet te warm of te koud heeft. Bij overmatige warmte en zeker in combinatie met een hoge fysieke belasting, warmt het lichaam op. Hierdoor ontstaat een toenemend risico op klachten omwille van de hitte, o.m. hoofdpijn, misselijkheid, overmatige transpiratie en kunnen ook ernstige gezondheidsproblemen optreden zoals een hitteslag, hitte-uitputting of hittecoma.
Op het werk kan warmtebelasting zich zowel voordoen bij binnen- als buitenwerk.
- binnen: vooral op werkplekken waar warmte vereist is voor het productieproces of waar er veel wamte of vocht vrijkomt tijdens de processen; ook werkplekken met beperkte ventilatie en zonder airconditioning houden extra risico in. Voorbeelden van risicoberoepen en -sectoren zijn gieterijen en smelterijen, glas- en rubberfabrieken, elektriciteitscentrales, wasserijen, restaurantkeukens, bakkerijen, enz.
- buiten: tijdens perioden van hoge omgevingstemperaturen (hittegolf), vooral in sectoren met veel werk in de buitenlucht, zoals de bouw, landbouw, bosbouw, visserij, mijnbouw en steengroeven, afvalinzameling, installatie en onderhoud van nutsvoorzieningen, de installatie en het onderhoud van windmolens of zonnepanelen, enz.
Zowel voor binnen- als buitenwerkers is er bovendien een verhoogd risico bij zwaar lichamelijk werk en/of als de werknemers persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM's) moeten gebruiken in warme omstandigheden.
