Basiskenmerken van ISO 45001
Internationale norm
ISO 45001 is een internationale norm over een managementsysteem veiligheid en gezondheid op het werk. De norm is geënt op de harmonised structure (voorheen high level structure) die ook in de andere ISO-normen over managementsystemen is terug te vinden. Onderliggend hanteren al deze normen een systematische benadering waarbij op basis van een Plan-Do-Check-Act aanpak een continue verbetering wordt nagestreefd. Voorbeelden zijn de ISO 9001 over kwaliteit en ISO 14001 over milieu. Dat biedt de mogelijkheid aan organisaties om een geïntegreerd managementsysteem op te zetten waarbij de verschillende beleidsaspecten op een complementaire en gelijkaardige wijze worden benaderd.
De norm verscheen in 2018. Bij de voorbereiding is ook rekening gehouden met OHSAS 18001 (Occupational Health and Safety Assessment Series). Deze Britse norm had weliswaar niet het statuut van een internationale norm maar werd wel wereldwijd gebruikt als referentie voor het opzetten van een managementsysteem veiligheid en gezondheid op het werk.
In Europa is ISO 45001 sinds 2023 ook aangenomen als de Europese norm, met de toevoeging "EN" in de naam, dus EN ISO 45001:2023. Inhoudelijk bleef de norm ongewijzigd.
Benaming
De titel van de norm luidt Occupational health and safety management systems - Requirements with guidance for use. Het Nederlandse normalisatie-instituut (NEN) heeft een Nederlandse vertaling gemaakt van de norm. De Nederlandse titel luidt: Managementsystemen voor gezond en veilig werken – Eisen met richtlijnen voor gebruik.
Waarover gaat de norm?
ISO 45001 is gericht op het opzetten van een G&VW-beleid of werkgerelateerd gezondheids- en veiligheidsbeleid. De norm definieert dit als een beleid gericht op ‘het voorkomen van werkgerelateerde letsel en gezondheidsproblemen voor medewerkers en het voorzien van veilige en gezonde werkplekken’. Letsel en gezondheidsproblemen zijn nadelige gevolgen voor de lichamelijke, geestelijke of cognitieve toestand van een persoon.
Voor wie?
De norm richt zich naar organisaties (werkplekken). In principe is de norm geschikt voor elk bedrijf, ongeacht de grootte of de sector. In de praktijk vergt het echter een vrij mature organisatie. Vooral bedrijven die reeds vertrouwd zijn met ISO 9001 kiezen ervoor om niet alleen voor hun kwaliteitsbeleid maar ook voor veiligheid en gezondheid op het werk een een managementsystem op te zetten.
Is het toepassen van de ISO 45001 verplicht?
Het toepassen van ISO 45001 is niet verplicht. Bedrijven kunnen er zelf voor kiezen om de norm na te streven. De norm schrijft principes en eisen voor voor het implementeren van een systematisch en dynamisch beleid over veilig en gezond werken dat streeft naar continue verbetering gebaseerd op de Plan-Do-Check-Act aanpak. Dezelfde Plan-Do-Check-Act aanpak zit ook vervat in het dynamisch risicobeheersingssysteem zoals dit gehanteerd wordt in de wetgeving welzijn op het werk. De norm is dus een manier om het dynamisch risicobeheersingssysteem op te zetten in een organisatie.
Wat en niet Hoe
ISO 45001 bevat de eisen voor een managementsysteem veiligheid en gezondheid op het werk maar het staat de organisatie vrij hoe dit in de praktijk wordt realiseerd op de werkvloer en welke middelen hiervoor worden ingezet. ISO 45001 legt uit WAT moet geregeld worden, niet HOE dit moet gedaan worden.
Dit is een duidelijk onderscheid met bijvoorbeeld VCA (Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers). VCA is een checklist met duidelijke eisen naar hoe een organisatie veiligheid en gezondheid op het werk moet regelen en welke middelen daarvoor ingezet moeten worden.
Normenreeks
ISO 45001 is de managementsysteemnorm. In dezelfde reeks zijn bijkomende (ontwerp)normen beschikbaar. Deze normen zijn complementair en geven bijvoorbeeld praktische richtlijnen voor de toepassing (bv. ISO 45002 General guidelines for the implementation) of behandelen specifieke onderwerpen (bv. ISO 45003 over psychosociale risico's).
Overzicht normenreeks
