Data-verzameling
Wettelijk kader
De lidstaten zijn verplicht om statistische gegevens over arbeidsongevallen aan te leveren aan Eurostat. Om ervoor te zorgen dat de gegevens vergelijkbaar zijn tussen de lidstaten, is vastgelegd welke gegevens de lidstaten bij elkaar moeten brengen, en volgens welke specificaties dit moet gebeuren. Deze verplichtingen zijn ingeschreven in Verordening 1338/2008/EG betreffende communautaire statistieken over volksgezondheid en veiligheid op het werk en worden verder verduidelijkt in Verordening 349/2011/EU tot uitvoering van Verordening (EG) nr. 1338/2008 betreffende communautaire statistieken over de volksgezondheid en de gezondheid en veiligheid op het werk, wat statistieken over arbeidsongevallen betreft. Het gevolg van deze verordeningen is dat de lidstaten de gegevens over arbeidsongevallen moeten bijhouden, bekendmaken en doorsturen aan Eurostat. In de periode voor 2008 deden de lidstaten dit enkel op vrijwillige basis.
ESAO-methodiek
Het verzamelen van de data gebeurt op basis van de ESAO-methodiek. ESAO staat voor Europese statistieken inzake arbeidsongevallen (in het Engels European Statistics on Accidents at Work, ESAW). Deze methodologie is gebaseerd op definities voor begrippen zoals ‘arbeidsongeval’ en legt ook codes vast voor de variabelen die de arbeidsongevallen verder omschrijven (bv. sector, beroep, letsel, afwijkende gebeurtenis, …).
Begrippenkader
Om data systematisch en op uniforme wijze te verzamelen, is een duidelijk begrippenkader vereist. De belangrijkste definities zijn:
- arbeidsongeval: een afzonderlijk voorval tijdens het werk dat leidt tot lichamelijke of geestelijke schade;
- tijdens het werk: terwijl de betrokkene bezig was met beroepsarbeid of gedurende de op het werk doorgebrachte tijd. Ongevallen in het wegverkeer tijdens het werk zijn hierbij inbegrepen, maar ongevallen tijdens het woon-werkverkeer, d.w.z. verkeersongevallen die op het traject tussen de woning en het werk plaatsvinden, niet;
- dodelijk ongeval: een ongeval dat leidt tot het overlijden van het slachtoffer binnen een jaar na het ongeval;
- ongeval met meer dan drie dagen ongeschiktheid: dit zijn ongevallen met ten minste vier kalenderdagen ongeschiktheid.
Variabelen
Om een beschrijving te maken van het arbeidsongeval en de omstandigheden waarin het ongeval gebeurde, worden verscheidene variabelen mee opgevraagd. Deze gaan over:
- het slachtoffer: beroep, leeftijd, geslacht, nationaliteit, arbeidsstatuut;
- ongeval: plaats, tijd, aantal verloren dagen;
- onderneming: grootte, economische sector;
- type werkplek;
- gebeurtenissen: afwijkende gebeurtenis, betrokken voorwerp, wijze van verwonding;
- letsel: soort letsel, plaats van het letsel.
Voor al deze variabelen zijn er lijsten met codes beschikbaar zodat de lidstaten de data op eenvormige wijze kunnen bijhouden. Zo zijn ook de codes die in België moeten ingegeven worden op de arbeidsongevallenaangifte en arbeidsongevallensteekkaart, voor deze variabelen dezelfde als de Europese codes. Dat vergemakkelijkt de gegevensoverdracht.
De Europese regelgeving heeft echter de lidstaten de nodige tijd gegeven om de codering voor de arbeidsongevallen in te voeren. De meest voor de hand liggende variabelen, zoals leeftijd van het slachtoffer of de sector waar het ongeval gebeurde, zijn meteen verplicht opgelegd aan de lidstaten. Voor de andere variabelen gebeurde dat gradueel. De variabelen die de omstandigheden van het arbeidsongeval aanduiden, moesten pas vanaf 2015 verplicht worden ingestuurd (dus voor ongevallen vanaf 2014). In dit verband spreekt met over fase III van ESAO.
