Wat zijn reprotoxische stoffen?
De definitie van een reprotoxisch agens is opgenomen in artikel VI.2-2, §2/1 van de codex welzijn op het werk: Een reprotoxisch agens is een stof die of een mengsel dat voldoet aan de criteria om als voor de voortplanting giftig te worden ingedeeld in categorie 1A of 1B zoals bepaald in bijlage I bij Verordening (EG) nr. 1272/2008.
De codex verwijst met deze definitie naar de indelingsregels zoals vastgelegd in de CLP-Verordening (1272/2008). Reprotoxische stoffen horen bij de groep van stoffen die het pictogram 'lange termijn gezondheidsgevaarlijk' dragen. Reprotoxische stoffen vallen uiteen in categorieën 1A, 1B en 2. Enkel 1A en 1B zijn opgenomen in de codex.
Zowel 1A- als 1B-stoffen dragen het signaalwoord 'gevaar' en vermelden 'H360: Kan de vruchtbaarheid of het ongeboren kind schaden'.
Uitbreiding van het toepassingsgebied
Reprotoxische stoffen zijn in 2017 toegevoegd aan het toepassingsgebied van titel 2 van boek VI over Chemische agentia (KB van 21 juli 2017, BS 11 september 2017). In de benamingen van boek VI en van titel 2 werden de woorden 'reprotoxische agentia' toegevoegd zodat het duidelijk is dat deze bepalingen ook deze stoffen omvatten. In 2023 is het toepassingsgebied van titel VI.2 verder uitgebreid met agentia met hormoonontregelende eigenschappen en is de benaming opnieuw gewijzigd.
Tabel Uitbreiding toepassingsgebied en aanpassing benaming van Codex, titel VI.2
| Benaming | Referentie |
|---|
| Kankerverwekkende en mutagene agentia | KB van 28 april 2017 (coördinatie Codex) |
| Kankerverwekkende, mutagene en reprotoxische agentia | KB van 21 juli 2017 |
| Kankerverwekkende, mutagene en reprotoxische agentia en agentia met hormoonverstorende eigenschappen | KB van 2 juli 2023 |
Waarom beschermen tegen reprotoxische stoffen?
Tijdens het beleidsvoorbereidend werk dat vooraf ging aan de uitbreiding van het toepassingsgebied in 2017 is gewezen op het feit dat deze stoffen de vruchtbaarheid van vrouwen en mannen kunnen aantasten en ook het ongeboren kind kunnen beschadigen. De effecten van reprotoxische stoffen op de reproductieve gezondheid van vrouwelijke én mannelijke werknemers én op de gezondheid van hun nageslacht zijn ernstig en dikwijls onomkeerbaar. De periode voor de bevruchting, wanneer de vrouwelijke en mannelijke geslachtscellen rijpen, is een zeer gevoelige periode voor omgevingsblootstellingen. Daarenboven is het ook nodig om zwangere werkneemsters te beschermen tijdens het prille begin van hun zwangerschap wanneer het embryo extra kwetsbaar is voor omgevingsinvloeden en niet enkel na de vaststelling en de melding van de zwangerschap.
Ook het Comité REACH, een van de Belgische comités opgericht in het kader van het REACH-samenwerkingsakkoord, stuurde aan op een gelijke wettelijke behandeling van carcinogene, mutagene en reprotoxische agentia. Dat leidt bovendien tot een betere coherentie tussen de regelgeving Welzijn op het werk en de REACH-verordening, waar kankerverwekkende, mutagene en reprotoxische stoffen als één groep (nl. de CMR-stoffen) beschouwd worden.
In de praktijk
Reprotoxische stoffen worden onderworpen aan dezelfde regels als kankerverwekkende en mutagene stoffen. Deze regels omvatten:
- het vermijden van de blootstelling (substitutie of werken in gesloten systemen worden verplicht indien technisch mogelijk);
- het (ten minste) jaarlijks uitvoeren van de risicoanalyse met daarbij een uitgesproken aandacht voor werknemers in bijzondere risicogroepen;
- het bijhouden van een register van blootgestelde werknemers;
- het voorzien van een intensieve opleiding voor de werknemers met een vastgelegde frequentie.
Bronnen:
Koninklijk besluit van 21 juli 2017 tot wijziging van boek VI Chemische, kankerverwekkende en mutagene agentia van de codex over het welzijn op het werk
Advies nr. 190 van 11/12/2015: tot wijziging KB 2/12/1993 kankerverwekkende en mutagene agentia (reprotoxische stoffen)
