Prevent.be

Definities
- Pesterijen op het werk worden gedefinieerd als meerdere gelijkaardige of uiteenlopende onrechtmatige gedragingen, buiten of binnen de onderneming of instelling, die plaats hebben gedurende een bepaalde tijd die tot doel of gevolg hebben dat de persoonlijkheid, de waardigheid of de fysieke of psychische integriteit van een persoon bij de uitvoering van het werk wordt aangetast, dat zijn betrekking in gevaar wordt gebracht of dat een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving wordt gecreëerd dat zich inzonderheid uit in woorden, bedreigingen, handelingen, gebaren of eenzijdige geschriften. Belangrijk hierbij is dus de herhaling in de tijd en de gevolgen van het gedrag.
- Geweld op het werk wordt gedefinieerd als elke feitelijkheid waarbij een persoon psychisch of fysiek wordt bedreigd of aangevallen bij de uitvoering van het werk. Dit omvat dus niet alleen fysieke handelingen, maar ook verbale aanvallen.
- Ongewenst seksueel gedrag op het werk wordt gedefinieerd als elke vorm van ongewenst verbaal, niet-verbaal of lichamelijk gedrag met een seksuele connotatie dat als doel of gevolg heeft dat de waardigheid van een persoon wordt aangetast of een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving wordt gecreëerd. Ook hier kan het dus zowel om fysiek als verbaal gedrag gaan.

Preventie
De regelgeving rond geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag wil in eerste instantie dergelijke gedragingen voorkomen. Primaire preventie is daarbij essentieel. De wetgever verplicht de werkgever daarom om te zorgen voor de preventie van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag door middel van materiële en organisatorische maatregelen. Het preventiebeleid inzake extreem gedrag moet volledig worden geïntegreerd in het algemene beleid voor het welzijn op het werk (wet welzijn, art. 32quater).
Er moeten ook secundaire en tertiaire preventiemaatregelen getroffen om te voorkomen dat grensoverschrijdend gedrag zich voordoet of dat de schade ten gevolge van dergelijk gedrag wordt beperkt. Bijzondere aandacht moet besteed worden aan de maatregelen die moeten genomen worden ten voordele van werknemers die met derden in contact komen.

Rol vertrouwenspersoon
De vertrouwenspersoon is een centrale figuur bij het opsporen van problemen die kunnen leiden tot extreem gedrag en het omgaan met ongewenste gedragingen. Daarom heeft de wetgever de rol van deze persoon binnen het proces inzake preventie en bestrijding van extreem gedrag verstekt. Deze benadering laat ook toe om problemen rond ongewenste gedragingen via interne procedures aan te pakken. 

Procedures
Een werknemer die het slachtoffer is van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk, kan opteren voor drie mogelijke procedures om dit gedrag een halt toe te roepen: de interne procedure, via de arbeidsinspectie of via de rechtbank.

Interne procedure
Bij de interne procedure neemt de werknemer contact op met de vertrouwenspersoon of de preventieadviseur psychosociale aspecten. De vertrouwenspersoon of de preventieadviseur psychosociale aspecten kan vervolgens bemiddelen tussen beide partijen. Als dat geen succes oplevert, kan het slachtoffer een met redenen omklede klacht indienen (het slachtoffer kan er ook voor opteren om de bemiddeling over te slaan en meteen een met redenen omklede klacht in te dienen).
Vanaf het ogenblik dat deze gemotiveerde klacht werd ingediend geniet de werknemer een ontslagbescherming. De preventieadviseur zal vervolgens de met redenen omkjlede klacht onderzoeken en binnen de drie maanden maatregelen voorstellen aan de werkgever. 

Klacht bij de arbeidsinspectie
Wanneer de feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk doorgaan na het nemen van deze maatregelen of indien de werkgever nalaat de nodige maatregelen te treffen, kan de preventieadviseur contact opnemen met de Inspectie toezicht welzijn op het werk.
De werknemer zelf kan zich ook rechtstreeks tot de inspectie richten. De inspectiediensten zullen eveneens trachten de situatie te normaliseren door de maatregelen die door de preventieadviseur werden gesuggereerd of andere maatregelen op te leggen. Indien de werknemer rechtstreeks contact opneemt met de inspectie zonder een beroep te doen op de interne procedure, kan de inspectie deze werknemer echter doorverwijzen naar de interne procedure.

Via de rechtbank
Werknemers kunnen echter ook nog altijd een beroep doen op de arbeidsrechtbank. Ook hier kan de rechter de werknemers doorverwijzen naar de interne procedure van zijn bedrijf als die niet eerst gevolgd werd (wet welzijn, art. 32decies). Indien er sprake is van geweld, belaging of andere strafbare feiten, kan de arbeidsauditeur de zaak doorverwijzen naar de correctionele rechtbank en kunnen de daders strafrechtelijk vervolgd worden. Meestal echter wordt een burgerrechtelijke procedure gevolgd via de arbeidsrechtbank. De arbeidsrechter kan het slachtoffer hierbij een schadevergoeding toekennen, of de werkgever voorlopige maatregelen opleggen die het ongewenste gedrag moeten doen stoppen.
Werknemers kunnen ook rechtstreeks een strafrechtelijke vervolging instellen. Daarvoor moet er echter wel sprake zijn van een ‘klassiek misdrijf’ uit het strafwetboek, zoals bijvoorbeeld opzettelijke of onopzettelijke slagen en verwondingen of belaging.
Lees hierover meer in het artikel: Strafrechtelijke vervolging van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk

Sociaal strafwetboek
Vanaf 1 juli 2011 zijn alle bepalingen uit het arbeidsrecht en de sociale zekerheid waarop de inbreuken bestraft worden met strafrechtelijke sancties gebundeld in het Sociaal Strafwetboek. De bepalingen rond geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk bevinden zich in hoofdstuk 1, afdeling II.
Hier leest u een bespreking van het Sociaal Strafwetboek: Het Sociaal Strafwetboek: in werking vanaf 1 juli 2011

Wettelijk kader
De teksten over pesten op het werk zijn terug te vinden in de wet welzijn en in de codex. 
Het wettelijk kader wordt uitgebreid besproken in deze twee artikel:
- Wijzigingen aan de regelgeving inzake geweld en pesterijen op het werk
- Wijzigingen aan de regelgeving inzake geweld en pesterijen op het werk: vervolg