Prevent.be

Lymeziekte, wat is dat?

De ziekte van Lyme is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een besmetting met de borreliabacterie. Deze bacterie komt vaak voor bij vogels, knaagdieren en huisdieren en wordt voornamelijk op de mens overgedragen via een met borrelia besmette teek. De teek voedt zich immers met bloed van zowel dieren als de mens. Een teek die eerst bloed heeft gezogen bij een met borrelia besmet dier en daarna een mens als gastheer uitkiest, kan op die manier de borreliabacterie overdragen.

 

Niet elke teek is besmet 

Lang niet iedereen die gebeten wordt door een teek, krijgt de ziekte van Lyme. Ook niet elke teek die met borrelia besmet is, geeft deze bacterie automatisch door aan de mens. De kans op besmetting neemt toe naarmate er een langer contact bestaat met de teek. Na 24 uur zou de kans op besmetting veel groter worden. Maar aangezien een tekenbeet in principe pijnloos is, en daardoor vaak onopgemerkt blijft, is het belangrijk om heel alert te zijn.

 

De drie stadia van de ziekte van Lyme

Eerste stadium

Een mens die besmet is met borrelia kan de ziekte van Lyme ontwikkelen. Deze bestaat uit drie stadia. In ongeveer 60% tot 77% van de gevallen is het eerste symptoom de erythema migrans. Dit is een steeds groter wordende rode kring die ontstaat rond de tekenbeet. Dit symptoom kan 2 tot 30 dagen na de tekenbeet de kop opsteken. Er kunnen ook griepachtige symptomen zoals koorts, spier-, gewrichts- en hoofdpijn optreden.

 

Tweede stadium

Het tweede stadium verschijnt enkele weken na de beet en kan enkele weken tot maanden duren. Kenmerkend is zware vermoeidheid. Bovendien kunnen na uitzaaiing nieuwe letsels ontstaan waarbij naast de huid ook het zenuwstelsel (bv. gezichtsverlamming), de gewrichten (bv. atritis van de knie) en, minder frequent, het hart (hartritmestoornissen) getroffen kan worden.

 

Derde stadium

Wanneer een lymepatiënt geen of onvoldoende behandeling heeft gekregen, kan hij evolueren naar een derde stadium. Dit kan maanden of zelfs jaren duren. Dit gaat gepaard met neurologische klachten en gewrichtsproblemen die sterk doen denken aan multiple sclerose.

 

De behandeling 

De ziekte is in principe te behandelen met antibiotica, ongeacht het stadium. Hoe vroeger ze ontdekt wordt, hoe gemakkelijker en doeltreffender de behandeling is. Daarom is het erg belangrijk om de ziekte zo snel mogelijk op te merken. De complexe multisysteemziekte kan bij onvoldoende behandeling leiden tot ernstige schade en chronische invaliditeit. Voor behandeling van de ziekte van Lyme ontbreekt het op verschillende punten aan betrouwbare wetenschappelijke informatie. 

 

De gevolgen op korte en lange termijn

Naar schatting zou antibiotica bij 20% van de patiënten niet voldoende werken en blijven de klachten bestaan of keren die na enkele weken of maanden terug. Sommige patiënten lopen al jaren met klachten rond, maar werden na het bezoek aan een arts zonder verklaring naar huis gestuurd. Dat komt omdat de ziekte vaak nog onbegrepen, moeilijk te diagnosticeren en te behandelen is. Lymepatiënten geraken dan ook wel eens geïsoleerd van de samenleving doordat de ziekte het moeilijk maakt om te werken, studeren of deel te nemen aan het sociale leven. 

 

Risico op besmetting

Het aantal gerapporteerde tekenbeten neemt toe. Dat zou onder andere te wijten zijn aan de zachtere winters waardoor de teken, die pas actief worden vanaf 10° C, meer dagen op een jaar actief zijn en dus op zoek zijn naar een gastheer. Probeer daarom bij activiteiten in de natuur op de paden te blijven en wees ook voorzichtig in je eigen tuin. Teken verstoppen zich voornamelijk in schaduwrijk, vochtig lang gras en laag struikgewas. Ze worden vooral verspreid door muizen, eekhoorns, vogels, katten en honden, maar ook door grotere zoogdieren zoals herten. Een teek vliegt niet en laat zich ook niet vallen van een grote afstand, ze kunnen enkel op de huid terechtkomen door het overlopen via contact. Door het verhoogde koolzuurgehalte in de uitgeademde lucht van mens of dier en door de warmte van naderende gastheren en bewegende voorwerpen, kan de teek geactiveerd worden. 

 

Eerste hulp bij een tekenbeet

Volgens de minister Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Jo Vandeurzen (CD&V) is het belangrijk om duidelijke informatie te verschaffen over hoe een teek correct verwijderd moet worden. De boodschap is eenvoudig te onthouden: controleer, verwijder en volg op.

-      Check jezelf dezelfde dag dat je in de natuur bent geweest nog op tekenbeten. Teken kunnen kleiner zijn dan een millimeter dus grondig nakijken is de boodschap.

-      Check zeker warme en vochtige plekken zoals achter de oren, in de liezen, oksels en knieholtes.

-      Door de teek onmiddellijk te verwijderen, verklein je de kans dat geïnfecteerde teken bacteriën overdragen. 

-      Verwijder de teek langzaam zonder te draaien en zonder de teek te beschadigen. 

-      Knijp zeker niet in de teek want dat verhoogt het risico dat het beestje zichzelf leegmaakt en dat vergroot de kans op een tekenbeetziekte. Trek de teek er in één beweging uit met een tekenverwijderaar.

-      Irriteer de teek niet met alcohol, jodium, zeep, ether of oliewant ook dit verhoogt de kans op besmetting. 

-      Desinfecteer het bijtwondje na verwijdering van de teek. Het is niet erg als een pootje of een stukje van het hoofd blijft vasthaken in je huid. De bacterie wordt zo niet doorgegeven. Het kan wel een kleine infectie veroorzaken. Verzorg het wondje en maak het indien nodig proper met water en zeep. Noteer wanneer en waar je de tekenbeet kreeg. Dit kan nuttig zijn als later blijkt dat je besmet bent geraakt. 

-      Meld ook iedere tekenbeet bij de huisarts zodat hij/zij dat in je medisch dossier kan noteren. Registreer je tekenbeet via de app TekenNet en help zo het wetenschappelijk onderzoek vooruit.  

-      Controleer de plaats waar de teek gebeten heeft gedurende één maand: een steeds groter wordende plek kan een symptoom van de ziekte van Lyme zijn. Ook met met griepsymptomen ga je best naar de huisarts.

 

Tekengids

Meer dan tweeduizend jeugdbewegingen in Vlaanderen krijgen de gids ‘Wat te doen bij een tekenbeet’ opgestuurd, zodat ze die in hun EHBO-koffer kunnen bewaren. Scholen en verenigingen kunnen de gids gratis bestellen op www.tekenbeten.be, waar ze ook een campagnetoolkit en een educatief pakket kunnen terugvinden. De campagne is ontwikkeld door het Vlaams Instituut Gezond Leven, in samenwerking met Sciensano.

 

Beroepsziekte In België wordt de ziekte van Lyme erkend als beroepsziekte. Iemand die kan aantonen dat hij de ziekte heeft opgelopen door een tekenbeet die hij heeft opgelopen tijdens het werk, maakt dus aanspraak op een vergoeding van het Fonds voor Beroepsziekten (FBZ). Het spreekt voor zich dat voornamelijk bos- en parkwachters, houtvesters, natuurarbeiders, … risico lopen en een aanvraag indienen bij het FBZ.

 

Bron: prevent.be, tekenbeten.be, tekenbeetziekten.nl, destandaard.be