Aanvraag wegens verergering van een ziekte die van de lijst werd geschrapt

De feiten

In 2006 werd M.S., die in 2003 met brugpensioen was gegaan, voor 17% permanent arbeidsongeschikt verklaard als gevolg van een ziekte die op de lijst van beroepsziekten stond onder het codenummer 1.605.12 (aandoeningen van de lendenwervelzuil veroorzaakt door een blootstelling aan trillingen). Code 1.605.12 werd opgeheven door het KB van 27 december 2004 en werd vervangen door code 1.605.03, die betrekking heeft op aandoeningen in de vorm van ischias, veroorzaakt door het tillen van zware lasten of door de blootstelling aan mechanische trillingen die via het zitvlak op het lichaam worden overgedragen.

M.S., die vond dat zijn toestand erop achteruitging, diende op 11 mei 2016 (op 65-jarige leeftijd) een aanvraag wegens verergering in. Aangezien de oorspronkelijke code niet meer bestond, had de aanvraag niet enkel betrekking op een verergering in het kader van code 1.605.03, maar ook in het kader van het open systeem.

Fedris verklaarde de aanvraag op 6 juli 2017 gegrond, maar behield hetzelfde ongeschiktheidspercentage, wat neerkwam op een verwerping van de aanvraag wegens verergering. Het slachtoffer ging hiertegen in beroep.

Argumentatie van Fedris

Fedris benadrukte de noodzaak van een determinerend en rechtstreeks oorzakelijk verband tussen de blootstelling aan het risico en de ziekte. Het agentschap was van mening dat de rapporten van de arts van het slachtoffer niet volstonden om dit verband vast te stellen: lumbale degeneratie is immers een normale slijtage van het lichaam. Fedris oordeelde dat indien het hof een deskundige zou aanwijzen, deze zou moeten onderzoeken of de mechanische trillingen, waaraan het slachtoffer sinds 2003 niet meer was blootgesteld, van invloed konden zijn – zelfs al was het maar gedeeltelijk – op de verergering van de vastgestelde letsels. 

Aanvraag wegens verergering van een ziekte die van de lijst is geschrapt

Lijstsysteem en open systeem

Beroepsziekten zijn ziekten die op een determinerende en rechtstreekse wijze veroorzaakt zijn door het uitoefenen van een beroep. Een aantal ziekten is opgenomen op een officiële lijst; dit is het zogenaamde lijstsysteem. In dit geval moet het slachtoffer het bestaan van de aandoening en de blootstelling aan het risico bewijzen.

Het is ook mogelijk om een ziekte die niet op deze lijst staat, als beroepsziekte te laten erkennen; dit is het zogenaamde open systeem. Bij dit systeem moet het slachtoffer het bestaan van de aandoening en de blootstelling aan het risico aantonen, alsook het feit dat de ziekte op een determinerende en rechtstreekse wijze het gevolg is van de beroepsuitoefening.

Wat in geval van verergering van een ‘geschrapte’ ziekte? 

Artikel 36 alinea I van de gecoördineerde wetten van 3 juni 1970 betreffende de preventie van beroepsziekten en de vergoeding van de schade die uit die ziekten voortvloeit bepaalt dat, wanneer een ziekte van de lijst wordt geschrapt, de getroffene zijn rechten op schadeloosstelling behoudt (…).

Artikel 2 van het KB van 25 februari 2007 betreffende de rechten van de getroffenen aangetast door rugaandoeningen te wijten aan de blootstelling aan mechanische trillingen bepaalt dat de vergoeding bij verergering slechts kan worden herzien indien de aandoening en de blootstelling aan het risico die voor deze vergoeding in aanmerking komen, overeenstemmen met de ziekte gekoppeld aan de (nieuwe) code 1.605.03. Indien de sociaal verzekerde niet voldoet aan de voorwaarden verbonden aan code 1.605.03, kan hij zijn aanvraag wegens verergering voortzetten in het open systeem, op één voorwaarde: hij moet het bestaan van een determinerend en rechtstreeks oorzakelijk verband aantonen.

Vonnis

Blootstelling aan het risico

In het vonnis (gepubliceerd door Terralaboris) verwijst het hof naar de twee componenten van het begrip ‘blootstelling aan het risico’:

• de materiële component: de blootstelling aan de schadelijke invloed moet inherent zijn aan de uitoefening van het beroep en aanzienlijk groter zijn dan die van de bevolking in het algemeen. Het beroepsmatige karakter van de ziekte wordt dus vastgesteld op het niveau van de groep van blootgestelde personen en niet op het niveau van het individu. 
• de oorzakelijke component (de oorzaak van de ziekte): dit element veronderstelt dat blootstelling de belangrijkste oorzaak van de ziekte is bij de groepen van blootgestelde personen.

Het feit dat de ziekte wordt opgelopen in de groep die veel meer blootgesteld is dan de doorsneebevolking, moet niettemin worden beoordeeld in het licht van de eigen kenmerken van het individu (iedereen reageert wellicht anders op een bepaald risico).

Redenering van het hof

Het hof vindt geen enkel argument om de ‘materialiteit’ van de eerder door Fedris erkende blootstelling in twijfel te trekken.

Het hof herinnert er echter aan dat artikel 2 van het KB van 25 februari 2007 expliciet voorziet dat de vergoeding toegekend voor rugaandoeningen op basis van het codenummer 1.605.12 bij verergering slechts kan worden herzien indien “de blootstelling aan het risico” die voor deze vergoeding in aanmerking komt, “overeenstemt met de ziekte”bedoeld onder het codenummer 1.605.03.

Het hof is van mening dat deze formulering (de blootstelling… overeenstemt) nogal vaag is, vooral als de blootstelling reeds erkend is. Volgens het hof moet men onderzoeken of de onder het nummer 1.605.03 gecodeerde pathologie het gevolg is van de in het kader van codenummer 1.605.12 erkende blootstelling. 

Het hof besliste een deskundige aan te stellen. Aangezien de ‘materialiteit’ van de trillingen reeds werd vastgesteld en erkend in het vonnis van 2006, moet de deskundige enkel nagaan of deze ziekte te wijten is aan de trillingen (het is op die basis dat de ziekte voorheen werd erkend als een ziekte volgens code 1.605.12). Hij moet echter niet onderzoeken of het slachtoffer werd blootgesteld na de in het vonnis vastgestelde datum van manifestatie van de ziekte. De erkenning onder code 1.605.12 volstaat om aan te nemen dat een eventuele verergering van de gezondheidstoestand hieraan toe te schrijven is.

Bron: Jugement de la Cour du travail de Liège (2 décembre 2019), repris sur le site de Terralaboris