delenHoe kan ik voorkomen dat ik fouten maak op het werk?
Cognitieve ergonomie
De ergonomie richt zich ook op de psychische kenmerken van mensen. Hoe werkt onze menselijke computer? Wat zijn de mogelijkheden en de beperkingen? Tijdens het werken moeten we immers continu informatie opnemen en verwerken. En er wordt verwacht dat we op basis van die informatie de juiste beslissingen nemen en correct handelen. Maar soms loopt het mis. Vaak wordt er dan gesproken van een menselijke fout. Nochtans gebeuren ‘menselijke fouten’ helemaal niet met opzet maar omdat onze ‘menselijke computer’ zijn beperkingen heeft.
Kleine fouten, grote gevolgen…?
Mensen maken vaak fouten omdat ze informatie niet opgevangen (gehoord, gezien,…) hebben of de informatie verkeerd geïnterpreteerd hebben. In andere gevallen faalt ons geheugen of zijn we niet in staat om te selecteren in het overaanbod van informatie. Mensen worden immers snel afgeleid…
De impact van menselijke fouten kan enorm zijn. Soms leiden ze tot kwaliteitsproblemen of wordt de productie verstoord (bijvoorbeeld door schade aan materiaal of aan machines). Maar soms leiden deze fouten ook tot zware ongevallen (zowel op het werk, in het verkeer of thuis). Er zijn ook voorbeelden waar menselijke fouten geleid hebben tot grote catastrofes en milieurampen (bijvoorbeeld in de nucleaire ramp in de kerncentrale van Tsjernobil).
Menselijke fouten voorkomen
Er is reeds heel wat onderzoek gevoerd naar de oorzaken van ‘menselijke fouten’ en naar maatregelen om deze fouten te voorkomen. Op het werk ziet men vaak technische systemen of werkplekken die ondoordacht ontworpen zijn, waardoor mensen die er in werken een grote kans hebben op een ‘fout’. Maar ook in het verkeer ziet men kruispunten of signalisatie die uitnodigen om een ‘fout’ te maken.
In heel wat bedrijven wordt hieraan veel meer aandacht gegeven dan vroeger, maar toch blijven er heel wat uitdagingen.
Check je eigen werk en verklein de kans op menselijke fouten
Prevent ontwikkelde een aantal tools om de elementen in het werk die kunnen leiden tot menselijke fouten op te sporen. Indien deze elementen aan de oppervlakte komen, kan je er bewuster mee omgaan en kunnen er misschien maatregelen genomen worden om de ‘volgende’ fout te voorkomen.
Pas volgende checklist even toe op je eigen werk. De JA-antwoorden duiden op een mogelijk risico. Bespreek deze informatie met je leidinggevende en je team zodat je samen oplossingen en preventiemaatregelen kan zoeken en nemen. Veel succes!
Checklist: Zoek de risicofactoren die kunnen leiden tot menselijke fouten (Rik Op De Beeck, Prevent, 2016)
|
Aandachtspunten |
JA |
Preventie maatregelen |
|
1. Kan je de informatie die verschijnt op toestellen, gereedschap of machines waarmee je werkt moeilijk waarnemen? |
|
|
|
2. Is er te veel lawaai om de informatie die je nodig hebt goed te kunnen waarnemen of waardoor je concentratie gestoord wordt? |
|
|
|
3. Is er verblindend licht of een onaangepast lichtcontrast waardoor jouw zicht op de informatie/objecten nodig bij het werken, bemoeilijkt wordt? |
|
|
|
4. Worden auditieve of visuele signalen op bepaalde momenten tijdens het werk gemaskeerd? |
|
|
|
5. Moet je bij bepaalde taken veel informatie op heel korte tijd selecteren en/of verwerken? |
|
|
|
6. Ervaar je tijdsdruk bij het opnemen van de informatie of bij het uitvoeren van bepaalde handelingen? |
|
|
|
7. Wordt jouw aandacht bij het werk of bij verplaatsingen afgeleid door iets of iemand? |
|
|
|
8. Is informatie op machines, toestellen, computers,… moeilijk te begrijpen of te interpreteren? |
|
|
|
9. Moet je te veel informatie onthouden waardoor je gemakkelijk iets kan vergeten? |
|
|
|
10. Heb je het gevoel dat je je gemakkelijk kan vergissen doordat bepaalde procedures erg op elkaar lijken, waardoor verwarring kan ontstaan? |
|
|
|
11. Twijfel je vaak bij het nemen van beslissingen of bij het uitvoeren van acties door gebrek aan goede of voldoende informatie? |
|
|
|
12. Is de bediening van bepaalde toestellen, machines of de computer te complex? |
|
|
|
13. Vergis je je zich gemakkelijk van bedieningsmiddel? Is er een gebrek aan standaardisatie tussen verschillende toestellen (staan de knoppen of hendels niet altijd op dezelfde plaats)? |
|
|
|
14. Kan je gemakkelijk per ongeluk een bedieningsmiddel (knop, hendel,..) indrukken of activeren? |
|
|
|
15. Is het moeilijk om te zien of een bedieningsmiddel geactiveerd is (bv.: moeilijk om te zien of toestel/machine aan/uit staat)? |
|
|
|
16. Worden bepaalde toestellen/machines vaak verkeerd bediend (bv. In verkeerde richting draaien, te hard of te zacht draaien of drukken,…)? |
|
|
|
17. Voer je bij bepaalde taken verschillende handelingen tegelijkertijd uit waardoor je gemakkelijk fouten kan maken? |
|
|
|
18. Krijg je onvoldoende feedback van toestel/machine wanneer je het verkeerd bedient (je ziet niet wanneer je iets fout doet)? |
|
|
|
19. Is een foute handeling moeilijk herstelbaar? |
|
|
|
20. Wordt jouw concentratie gestoord door overdreven warmte, gebrek aan frisse lucht of koude? |
|
|
|
21. Heb je het gevoel onvoldoende kennis en vaardigheden te hebben om je taken foutloos uit te voeren? |
|
|
