verzagen van kwartshoudende materialen (betonelementen, betonstenen, bakstenen, ….) met arbeidsmiddelen die niet zijn voorzien van een stofafzuiging of van watertoevoer

slijpen van sleuven in kwartshoudende materialen (bakstenen,….) met slijpschijven die niet zijn voorzien van een stofafzuiging

polieren van betonelementen met arbeidsmiddelen die niet zijn voorzien van een stofafzuiging of van watertoevoer

schuren van kwartshoudende materialen met schuurmachines die niet zijn voorzien van een stofafzuiging

reinigen van de werkplek anders dan met een stofzuiger met aangepaste filter of door het stof te bevochtigen.

Wat?

Kwarts of siliciumdioxide zit onder meer in zand en natuurlijke gesteenten. Wanneer steen bewerkt wordt – door te zagen, slijpen, boren etc. – komt het kwartsstof vrij. Dit is fijn, vrijwel onzichtbaar stof dat bestaat uit onoplosbare deeltjes. Dit stof kan zodanig diep doordringen in de longen dat het longweefsel beschadigd raakt, met kortademigheid, hoesten en borstpijn tot gevolg. Kwartsstof inademen kan ook ernstige gevolgen hebben, zoals stoflong en de aantasting van de longelasticiteit, wat weerbaarheid tegen kankerverwekkende stoffen zoals tabaksteer verlaagt.

Campagne bouwsector
In de bouwsector komt vrijwel iedereen in aanraking met kwartsstof. Ook mensen die in de nabijheid van bouwwerken verblijven, lopen het risico kwartsstof in te ademen. In de bouwsector is de blootstelling aan kwartsstof vaak onrustwekkend groot: in theorie wordt een arbeider die 8 uur lang betonklinkers doorzaagt, blootgesteld aan veertig keer de wettelijk toegelaten dosis kwartsstof. (0,1 mg/m3 over 8 uur).
Het NAVB en de Algemene Directie Welzijn op het Werk (TWW) van de Federale Overheidsdienst werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg voeren sinds 2010 campagne over de gevaren van en de bescherming tegen kwartsstof in de bouwsector. De sensibiliserende campagne ‘Gun kwartsstof geen ademruimte!’ liep tot december 2011. Gedurende deze periode werd ook een enquête gehouden bij de bouwbedrijven en daaruit bleek dat slechts 16 procent van de bevraagde arbeiders wist dat stoflong en longkanker de veroorzaakt kunnen worden door kwartsstof. De werkgevers waren beter op de hoogte. 89% was op de hoogte van dit gezondheidsrisico.

De helft van de arbeiders verklaarde bovendien geen stofbeperkende apparatuur te gebruiken en zeven op tien arbeiders gebruikten P1- of P2-maskers, die onvoldoende bescherming bieden.
De werkgevers gaven toe dat ze niet de nodige instructies en opleiding bieden: slechts de helft zei dat wel te doen. Dit was vooral het geval in de grotere bedrijven.

Inspecties

Momenteel loopt het tweede deel van de campagne: de handhavingsfase. Inspecteurs van het toezicht op het welzijn op het werk controleren de blootstelling aan kwartsstof op bouwterreinen en nemen indien nodig maatregelen (zie tabel). Deze inspecties lopen nog tot juni 2012, maar er werden reeds resultaten bekendgemaakt van de inspecties in de maanden januari en februari.

Inbreuken waarbij de inspecteurs repressief optreden:

Eerste inspecties
De inspecteurs stelden vast dat bijna zeven op tien gecontroleerde werven in januari en februari niet in orde waren met de preventiemaatregelen tegen blootstelling aan kwartsstof.
Het verzagen en slijpen van kwartshoudende materialen was telkens het grootste pijnpunt. Ook grepen de inspecteurs regelmatig in op bouwplaatsen waar de werkplek droog gereinigd werd (er werd dus geen stofzuiger met filter of vocht gebruikt).