Aangiften
Een aantal beroepsziekten moeten verplicht door de arbeidsgeneesheer worden aangegeven bij het Fonds voor de Beroepsziekten. De aangifte is verplicht indien de arbeidsgeneesheer vaststelt of vermoedt dat de ziekte door het beroep is veroorzaakt. In 2008 gaven de arbeidsgeneesheren 1.262 gevallen van beroepsziekten aan die op de Belgische lijst staan (zie tabel 1) en 216 gevallen van andere beroepziekten. De lichte, maar gestage daling van de voorbije vijf jaar gaat dus verder.

Tabel 1: aangifte van beroepsziekten

Aanvragen
Daarnaast kunnen mensen met een aandoening ook zelf een aanvraag tot schadeloosstelling indienen, wanneer ze denken dat hun kwaal het gevolg is van de job die ze uitoefenen of uitoefenden.
In 2008 werden 6.764 eerste aanvraagdossiers ingediend, daarmee steeg het aantal eerste aanvragen licht ten opzichte van 2007. 1.352 personen kregen een schadeloosstelling voor tijdelijke of blijvende arbeidsongeschiktheid en 471 voor curatieve zorgen.

Lijstsysteem
Een aantal aandoeningen die vaak voorkomen bij bepaalde beroepscategorieën werden vastgelegd in het KB van 28 maart 1969, houdende vaststelling van de lijst van beroepsziekten die aanleiding geven tot schadeloosstelling en tot vaststelling van de criteria waaraan de blootstelling aan het beroepsrisico voor sommige van deze ziekten moet voldoen, met laatste wijziging in het koninklijk besluit van 27 december 2004 (BS 9 februari 2005). Wanneer bij een werknemer een aandoening uit deze lijst vastgesteld wordt, dan hoeft hij enkel zijn ziekte en de oorzakelijke blootstelling te bewijzen.

Erkenningen via lijstsysteem
In 2008 werden 791 eerste positieve beslissingen genomen (750 voor tijdelijks- of blijvende arbeidsongeschiktheid en 41 voor curatieve zorgen). Het ging vooral om beroepsziekten veroorzaakt door fysische agentia: 282 gevallen van gehoorbeschadiging, 273 gevallen van zenuwverlamming door druk en 170 aandoeningen aan de bovenste ledematen als gevolg van trillingen. Ook voor beroepsziekten als gevolg van het inademen van stoffen en agentia (359 gevallen), infectieziekten en ziekten verwekt door parasieten en de beroepshuidziekten (271 gevallen) werden veel schadeloosstellingen en curatieve zorgen toegekend.
Twee aandoeningen blijven nu reeds enkele jaren uit de ‘top tien’, hoewel ze vroeger heel veel aangegeven werden: saturnisme, dankzij preventiemaatregelen in verband met blootstelling aan lood, en virale hepatitis, dankzij veralgemeende inentingscampagnes van het FBZ bij verzorgingspersoneel.
In 2008 werden 947 personen blijvend arbeidsongeschikt verklaard, ook dat is een zeer lichte toename ten opzichte van het voorgaande jaar (889).

Open systeem
Wanneer een werknemer aan een aandoening lijdt die niet opgenomen is in de lijst van beroepsziekten en meent dat de ziekte toch het gevolg is van de uitoefening van zijn job, dan kan hij een aanvraag tot schadeloosstelling indienen via het open systeem. De werknemer is dan zelf verantwoordelijk voor de bewijslast. Hij moet zelf het oorzakelijk verband tussen de uitoefening van het beroep en het ontstaan van de aandoening bewijzen. Deze procedure is veel complexer dan de aanvraag via het lijstsysteem. Het merendeel van de beslissing die in 2008 genomen waren werden dan ook verwerpingen (817). Slechts 119 personen hebben een schadeloosstelling gekregen voor tijdelijke of blijvende arbeidsongeschiktheid en 16 voor curatieve zorgen.

Tabel 2: Eerste positieve beslissingen in 2008 via open systeem

Aanvragen na overlijden
In 2008 werden 1.735 aanvragen ingediend voor een schadeloosstelling na het overlijden van een werknemer. Er werden 1.473 positieve beslissingen genomen in verband met 659 overlijdens. Het ging in bijna alle gevallen om een overlijden als gevolg van beroepsgebonden blootstelling aan asbest (192) of overlijden als gevolg van silicose (418).

Preventieprogramma lage rugpijn
In zijn jaarrapport geeft het Fonds voor de Beroepsziekten ook informatie over het preventieprogramma lage rugpijn (1), dat in 2005 begon als een proefprogramma voor werknemers uit de ziekenhuissector. De werknemers die in aanmerking komen (zie kader) kunnen een aanvraag indienen bij het FBZ om toegelaten te worden tot dit programma.
In 2008 dienden 834 personen een aanvraag in, van deze groep werden er 615 toegelaten.

Kader: deelnamevoorwaarden voor het preventieprogramma lage rugpijn
Dit project richt zich tot werknemers uit de privésector (geen zelfstandigen) en provinciale of lokale overheidsdiensten die aan volgende vereisten voldoen:
- Ze zijn arbeidsongeschikt:
-sinds ten minste 4 weken en niet langer dan 3 maanden wegens lage rugpijn
-sinds ten minste 1 week en niet langer dan 3 maanden wegens lage rugpijn
en reeds arbeidsongeschikt geweest wegens lage rugpijn gedurende minstens 3 weken
binnen het jaar dat voorafgaat aan de huidige arbeidsongeschiktheid
-sinds ten minste 4 weken en niet langer dan 3 maanden wegens een chirurgische ingreep
ter hoogte van de lage rug.
- Ze staan onder gezondheidstoezicht op basis van het KB van 7 juli 2005 houdende de bescherming van de gezondheid en de veiligheid van de werknemers tegen de risico’s van mechanische trillingen op het werk en/of op basis van het KB van 12 augustus 1993 betreffende het manueel hanteren van lasten.
In het kader van het programma mogen de werknemers gratis deelnemen aan revalidatiesessies (maximaal 36, gespreid over 6 maand), die onder andere bestaan uit een vorming in rugsparende technieken en een geïndividualiseerde revalidatie met houdingscorrectie. Een uitleg over ergonomie en een ergonomische analyse van de werkpost van de werknemer zijn eveneens inbegrepen.

Het jaarrapport van het Fonds voor de Beroepsziekten kan gedownload worden via de website van het Fonds: www.fmp-fbz.fgov.be

(1) Voor meer informatie over dit onderwerp zie het artikel “Proefproject over revalidatieprogramma voor personen met rugaandoeningen” in PreventFocus 09/2005