Prevent.be

Trillingen?
Men spreekt van trillingen wanneer het lichaam heen en weer schokt onder invloed van externe of interne krachten. Trillingen worden overgedragen op het lichaam via het orgaan dat contact heeft met het trillende gereedschap. Daarom is er een verschil tussen trillingen die op het hele lichaam inwerken (lichaamstrillingen) en trillingen die enkel handen en armen treffen (hand-armtrillingen).
- hand-armtrillingen: de trillingen van het elektrisch of pneumatisch handgereedschap, bv. drilboor, pneumatische hamer, worden via de handvatten overgedragen op handen, polsen, ellebogen en schouders.
- lichaamstrillingen: de trillingen die op het gehele lichaam inwerken hebben vooral te maken met het gebruik van transportmiddelen (bv. auto’s, landbouwvoertuigen, heftrucks, transpaletten, kranen) en machines (bv. kranen, machineplatforms). Deze trillingen dringen via de voeten, het zitvlak en/of de rug het lichaam binnen. Ze hebben een inwerking op het hele lichaam, maar vooral op de wervelkolom.

Kenmerken van trillingen
Trillingen worden vooral gekenmerkt door de frequentie gemeten in Hertz (aantal trillingen per seconde) en de amplitude gemeten in meter per seconde kwadraat (versnelling). De schadelijke invloed van trillingen op het menselijk lichaam is afhankelijk van de frequentie, de amplitude en de duur van de blootstelling. Het fenomeen is complex omdat elk lichaamsdeel anders reageert. Zo is de hand bijvoorbeeld zeer gevoelig voor trillingen met een frequentie tussen 50 en 200 Hz, terwijl de wervelkolom zeer gevoelig is voor trillingen met een frequentie tussen 10 en 12 Hz. Zeer lage frequenties (0-2 Hz) veroorzaken zeeziekte. Bij frequenties tussen 40 en 300 Hz kunnen stoornissen in de bloedcirculatie optreden.

Een KB om trillingen te bestrijden
Het KB Trillingen (Koninklijk Besluit van 7 juli 2005 betreffende de bescherming van de gezondheid en de veiligheid van de werknemers tegen de risico’s van mechanische trillingen op het werk - BS van 14 juli 2005, Codex, Titel IV, hoofdstuk IV) legt de werkgevers verschillende verplichtingen op en bepaalt de blootstellingsgrenswaarden en de actiewaarden. Deze waarden moeten gemeten worden over een referentieperiode van 8 uur per dag, 5 dagen per week. Het trillingsniveau mag de grenswaarden nooit overschrijden. De actiewaarden geven een drempel aan. Wanneer deze drempel overschreden wordt, moet de werkgever specifieke maatregelen nemen.

Respecteer de blootstellingswaarden
Het risico op aandoeningen door trillingen hangt af van de duur dat werknemers dagelijks effectief blootgesteld zijn aan trillingen. Maar ook de aard van de trillingen van de gebruikte machines en voertuigen speelt een rol.
Om de risico’s van trillingen te beperken, moet de werkgever de blootstelling van de werknemers evalueren en gepaste maatregelen nemen. Bij hand-armtrillingen, bijvoorbeeld, mogen werknemers niet blootgesteld worden aan waarden hoger dan 5 m/sec2. En vanaf de waarden 2,5 m/s2 bereiken, moeten preventiemaatregelen genomen worden om de gevolgen van de trillingen te beperken.

Wat kan jij doen?

Blootstelling aan hand-armtrillingen beperken
Trillingen vermijden
- Gebruik bv. een graafmachine in plaats van een pneumatische hamer.
- Vervang schokkende gereedschappen door roterende gereedschappen.
- Kies voor gereedschappen met een laag trillingsniveau of met een krachtig ophangingsysteem.

Trillingen beperken
- Geef de voorkeur aan machines die uitgerust zijn met trillingsvrije handvatten. Opgelet: dit is enkel aan te raden voor slijpmachines. Trillingsvrije handvatten zijn ondoeltreffend en zelfs schadelijk bij schokkende gereedschappen, zoals boor- en klopboormachines.
- Breng rubber aan rondom de beitel.
- Draag isolerende handschoenen. Opgelet: alleen bij gereedschappen met een frequentie boven 200 Hz!
- Slijp je gereedschap regelmatig.

Blootstelling beperken
- Neem regelmatig pauzes om een continue blootstelling te vermijden.
- Wissel regelmatig met je collega’s van werkpost. Door te zorgen voor taakafwisseling kan je de blootstellingsduur beperken.
- Vermijd ongemakkelijke werkhoudingen.
- Draag aangepaste werkkleding (voldoende warme kleding).

Raadpleeg een arts indien je symptomen opmerkt die een gevolg zouden kunnen zijn van trillingen.

Blootstelling aan lichaamstrillingen beperken
Trillingen vermijden
- Gebruik, indien aanwezig, transportbanden in plaats van mobiele gereedschappen.
- Geef de voorkeur aan machines met een hulpsysteem (bv. hijsmechanisme,
afstandsbediening).
- …

Trillingen beperken
- Vermijd oneffen ondergronden: een ondergrond in slechte staat vergroot de trillingen. Het is daarom raadzaam om zo vlak mogelijke wegen te kiezen.
- Pas je rijgedrag aan: minder snel rijden en het op tijd afremmen bij het naderen van obstakels kan de invloed van trillingen beperken.
- Controleer de staat van de banden: een goede bandenspanning vermindert de trillingen die inwerken op de bestuurderscabine.
- …

Blootstelling beperken
- Regel je stoel en je houding in functie van verschillende parameters (zie instructiefiche).
- Draag altijd de veiligheidsgordel.
- Stap uit het voertuig zonder te springen. De druk die ontstaat door de schok van de sprong is schadelijk voor de tussenwervelschijven. Stap voor stap uitstappen duurt iets langer, maar spaart je rug.