Prevent.be

Mondialisering
Naar aanleiding van het 18e congres van de European Respiratory Society in Berlijn (2), werden eind 2008 de resultaten van een Duits/Nederlandse studie over fumigatie van containers voorgesteld.
De onderzoekers wijzen op de belangrijke rol van mondialisering en internationale handel in het probleem van fumigatie van containers. Veel landen stellen immers strenge eisen op het vlak van ontsmetting van containers en goederen om te voorkomen dat schimmels, insecten of bacteriën via containers het land binnenkomen. Het gevolg is dat containers gefumigeerd worden met toxische stoffen (waaronder ook pesticiden). In sommige landen moet hiervan verplicht een attest worden opgemaakt, andere landen kennen deze verplichting niet. Jaarlijks worden echter miljoenen containers van het ene land naar het andere verscheept en niet overal respecteert men even nauwgezet de regels. Een duidelijke signalisatie ontbreekt vaak en werknemers in de havens en de transportsector zijn zich daardoor niet altijd bewust van de risicio’s die ze lopen.

97% bevat vervuilde lucht
Ze onderzochten 200 luchtstalen uit containers in de haven van Hamburg en 300 uit de haven van Rotterdam. Uit de metingen bleek dat maar liefst 97% van de containers gegast waren. De stoffen 1-2 dichloorethaan (1/3 van containers in Hamburg en ½ in Rotterdam) en methylbromide (1/5 in Hamburg en ¼ in Rotterdam) werden het vaakst aangetroffen.
Bovendien was in 19% van alle onderzochte containers de concentratie aan 1-2 dichloorethaan hoger dan de toegestane norm. Voor methylbromide werden in 11% van de containers te hoge waarden opgemeten. In veel containers werd eveneens benzeen en tolueen aangetroffen.

Wat doen met gefumigeerde containers?
Bedrijven die containers leeghalen en/of verwerken, moeten er rekening mee houden dat alle containers die ze verwerken, gefumigeerd kunnen zijn, ook al zijn er geen stickers of andere vormen van signalisatie op de container aangebracht.
Eenvoudige meettoestelletjes kunnen snel nagaan of er zich fumigatiegassen als methylbromide, sulfuryl difluoride, fosfine, chloorpicrine, formaldehyde of koolstofdioxide in de lucht bevinden. (Deze meettoestellen bieden nog steeds geen absolute zekerheid dat de lucht veilig is. Ze kunnen meestal slechts een beperkt aantal stoffen opsporen en pas vanaf een zekere drempel.)
Zolang deze stoffen in hoge concentraties aanwezig zijn, mogen geen werknemers toegelaten worden in de containers. De containers kunnen geopend in open lucht geplaatst worden, of kunstmatig geventileerd worden, zodat de gassen kunnen ontsnappen.

Niet alleen in lucht
Ook werden de schadelijke stoffen niet alleen in de lucht aangetroffen, maar ook in de goederen die zich in de containers bevonden. Zo werden in voedingsmiddelen, maar ook in matrassen, elektronische apparatuur, kledij en schoenen gevaarlijke bestrijdingsmiddelen teruggevonden.
Volgens de onderzoekers kan het maanden duren vooraleer de restfracties van deze stoffen uit de goederen zijn verdampt.

Belgische wetgeving fumigatie?
In België liggen de regels rond fumigatie vervat in het KB van 14 januari 1992 houdende reglementering van begassingen (BS 5 februari 1992). Het KB beschrijft de voorwaarden en de preventiemaatregelen voor het begassen. Momenteel ligt een ontwerp-KB voor dat de regelgeving uit 1992 actualiseert. Het ontwerp voorziet onder meer in de uitbreiding van de bestaande lijst met fumigatiegassen (waterstofcyanide, methylbromide, fosforhydride en chloorpicrine) uitgebreid met sulfuryl difluoride. Ook wordt een standaardformulier voor kennisgeving van een begassing ingevoerd.
De Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het werk gaf reeds een advies over dit ontwerp (Advies nr. 126 van 18 april 2008), maar tot op heden is het KB nog niet in het Staatsblad verschenen.
Daarnaast heeft bv. ook de haven van Antwerpen een apart fumigatiereglement dat bijkomende regels bevat (onder andere speciaal aangeduide fumigatiezones).

Gevaar gezondheid
De fumigatiegassen veroorzaken niet alleen irritaties aan neus en keel, maar ook allergieën, astma en kankers (verschillende bestrijdingsmiddelen zijn immers carcinogenen). Methylbromide heeft erg gevaarlijke neurotoxische eigenschappen. Vooral havenarbeiders, douaniers en andere personen die in de containers komen, lopen gevaar.
Ook de eindgebruiker, de consument, loopt een verhoogd risico bij het gebruik van goederen waar de bestrijdingsmiddelen ingedrongen zijn.

Onwetendheid
Uit een onderzoek (3) van de Nederlandse VROM-inspectie (Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening Milieubeheer) blijkt dat werkgevers hun werknemers niet opzettelijk gegaste containers insturen. Meestal gaat het om onwetendheid.
De VROM-inspecteurs controleerden 64 bedrijven die overzeese containers leeghalen en verwerken. 97% van die bedrijven had bij een eerste controle geen onderzoek gedaan naar de risico’s van fumigatie, hoewel dit in Nederland verplicht is.
76% was immers niet op de hoogte van de verplichting om onderzoeken naar fumigatie te verrichten. Ook gingen veel werkgevers er verkeerdelijk van uit dat de verscheepte containers niet behandeld waren met chemische bestrijdingsmiddelen.
Deze bedrijven kregen een waarschuwing en werden aangemaand om zich in regel te stellen. Bij een tweede controle hadden bijna alle bedrijven deze metingen uitgevoerd, slechts twee ondernemingen kwamen hun verplichting niet na. In beide gevallen werd een PV opgesteld.
Nadat de bedrijven de nodige metingen verricht hadden, bleek dat er bij 60% wel degelijk gevaar bestond voor de werknemers. 31% van de onderzochte bedrijven ontving regelmatig containers waarin zich restgassen bevonden.

Fumigatie met methylbromide verboden in Europa vanaf 2010

Vanaf maart 2010 wordt in heel Europa het gassen van containers met methylbromide verboden. Daarover hebben het Europees Parlement en de lidstaten van de Europese Unie op 11 maart 2009 een informeel akkoord bereikt.

De nieuwe regels hebben niet alleen een positief effect voor de ozonlaag maar ook voor de gezondheid van douaniers en havenarbeiders die voor hun job regelmatig containers moeten betreden.




(1) zie ook ‘Douaniers en containers’ uit PreventActua 16/2008
(2) www.ersnet.org
(3) Gegaste Containers 2005 - Gezamenlijke inspecties gegaste containers door de arbeidsinspectie en VROM-inspectie; Juli 2006;
www.arbobondgenoten.nl/arbothem/gevstof/containers/ai_juli2006.pdf