Prevent.be

Rik Op De Beeck (Prevent), Bart Dewulf (Janssen Pharmaceutica)

De context
De uitdagingen van de economische realiteit in de farmaceutische wereld verhogen de druk op de onderneming om de kosten te drukken. Tegelijkertijd is bij Janssen Pharmaceutica een sterke bedrijfscultuur aanwezig die de kwaliteit van het leven, de zorg voor de veiligheid, de gezondheid en het welzijn van de medewerkers en de zorg voor het leefmilieu hoog in het vaandel draagt.
Bovendien wil men voldoen aan alle nationale en internationale wetgevingen en normeringen hieromtrent en is men er van overtuigd dat deze elementen essentieel zijn voor de bedrijfszekerheid en de reputatie van de onderneming.

De onderneming streeft er sterk naar om de bedrijfsmiddelen op een efficiënte wijze aan te wenden en de kosten en investeringen met betrekking tot preventie te optimaliseren. Zoals in alle sectoren wordt er dus aangedrongen op ‘besparingen’.
Janssen Pharmaceutica is zich echter duidelijk bewust van het gevaar dat hierin schuilt. Besparingen kunnen immers leiden tot een verminderde controle en beheersing van ernstige risico’s die gerelateerd zijn aan de productie. Om dit te voorkomen investeerde Janssen Pharmaceutica in de ontwikkeling van de FARIP-methode.

Wat is FARIP?
FARIP is een gestructureerd managementinstrument om, gebaseerd op een risicoprofiel, gefundeerde beslissingen te nemen. Het instrument maakt het mogelijk om risico’s te evalueren, zichtbaar te maken en te begrijpen. Op basis hiervan kan er onder meer beslist worden hoe de beschikbare middelen het best ingezet worden. Daarnaast wordt er ook bevraagd welke risico’s extra aandacht verdienen en prioritair behandeld moeten worden, waar er een doorgedreven risicoanalyse nodig is en in welke preventiemaatregelen er geïnvesteerd moet worden. Om tot een goed preventieniveau te komen, moeten immers niet alle preventieaspecten of alle onderdelen in een bedrijf even diepgaand onderzocht worden.
De visuele presentatie van de resultaten van een FARIP risicoprofiel, helpt de onderneming bij het aanduiden van de preventieprioriteiten per afdeling, bedrijf of “facility”.

FARIP (of ‘Facility Risk Profiling’) kan zowel gebruikt worden door het management, de hiërarchische lijn, de CPBW-leden en de preventiedienst als door de medewerkers.
 

Aanpak
De aanpak is in grote lijnen terug te brengen tot een zevental stappen.

1) Het opdelen van het bedrijf in functionele groepen en activiteiten
Om hierbij tot een zinvolle indeling te komen, kan een procesbenadering toegepast worden. Belangrijk is dat de managers en medewerkers de indeling die gemaakt wordt om de verschillende aspecten en risico’s te beoordelen, als zinvol beoordelen. Elke bedrijfseenheid of afdeling vormt een ‘FARIP-team’ bestaande uit managers, technische deskundigen, ervaren medewerkers en preventieadviseurs (liefst uit verschillende disciplines). Deze FARIP-teams voeren de FARIP-oefening uit onder leiding van een FARIP-coach. Deze laatste is een persoon deskundig in verschillende aspecten van de preventie en ervaren in de FARIP-methodologie. Deze persoon kan zowel van binnen als van buiten de organisatie komen.

2) Het vastleggen van risicoverhogende factoren, die mogelijk aanwezig kunnen zijn
Er moet nagegaan worden of er in de te onderzoeken bedrijven of afdelingen factoren voorkomen die de risico’s vergroten. Dit kan bijvoorbeeld doordat systematisch gewerkt wordt met subcontractors, of omdat men met een specifieke kwetsbare arbeidspopulatie werkt. Ook plaatselijke klimatologische (regen, overstroming,…) of geologische factoren (kans op aardbeving,…) worden hier besproken. Een lijst van mogelijke factoren wordt doorlopen.

3) Het beslissen welke preventieaspecten op welk niveau van de organisatie worden beoordeeld
Binnen het FARIP-team moet beslist worden welke van de 28 preventieaspecten (gerelateerd aan veiligheid, ergonomie, psychosociale belasting, arbeidshygiëne en milieu) zullen beoordeeld worden en op welk niveau (op bedrijfsniveau, afdelingsniveau, taakniveau of deeltaakniveau).

4) Het uitvoeren in een multidisciplinair FARIP-team van de risico-inschatting op basis van een scenario
Het FARIP-team formuleert voor de te onderzoeken aspecten een risicoscenario. In de eerste plaats wordt uitgegaan van het potentiële risico dat aanwezig is. Hierbij gaat men uit van de intrinsieke eigenschappen van de gevaren om schade te veroorzaken. De risico’s worden zo realistisch mogelijk geformuleerd. Vervolgens wordt aan de hand van een risicomatrix een risicoscore bepaald, uitgaande van de mogelijke ernst (schade) en de waarschijnlijkheid dat het scenario zich voltrekt. Bij het bepalen van de schade wordt rekening gehouden met de mogelijke impact op de veiligheid, gezondheid, en het milieu maar ook met de impact op het bedrijfsimago en de juridische en/of economische impact.

5) Het bepalen van de kritische maatregelen die het risico beperken
Binnen het FARIP-team wordt onderzocht welke de meest kritische preventiemaatregelen (technisch, organisatorisch en mensgericht) zijn die het besproken potentiële risico onder controle houden.

6) Het inschatten van het restrisico in het FARIP-team
Het restrisico wordt beoordeeld door middel van de risicomatrix en houdt rekening met de aanwezige preventiemaatregelen. Hierbij wordt besproken of bijkomende preventiemaatregelen noodzakelijk zijn.

7) Het samenbrengen van alle gegevens zodat er een visueel overzicht van de risico's wordt bekomen: namelijk het risicoprofiel.
Via een softwareprogramma worden alle verzamelde gegevens verwerkt en kunnen overzichten gemaakt worden van de potentiële (figuur 1) en actuele risico’s (figuur 2). Bovendien kan automatisch een risicoprofiel (figuur 3) gegenereerd worden. In dit profiel worden de potentiële en actuele risico’s in een spinnenweb voorgesteld.



Randvoorwaarden
Een aantal voorwaarden zijn essentieel om de FARIP-methodologie goed te kunnen uitvoeren. Er is in de eerste plaats een duidelijk engagement nodig van de directie en het management om de verschillende stappen uit te voeren. Daarnaast is ook voldoende kennis over de te bespreken preventieaspecten in het FARIP-team belangrijk en moet de FARIP-coach over voldoende ervaring beschikken om de begeleiding tot een goed einde te brengen.


Besluit
Deze methodologie wordt zeer goed onthaald in de afdelingen waar het toegepast werd. Enkele belangrijke voordelen op een rij:
- mits goede voorbereiding en begeleiding wordt er binnen een relatief korte tijd een risicoprofiel gemaakt op verschillende niveaus;
- tijdens het uitvoeren van de FARIP-methodologie worden vaak risico’s gedetecteerd die niet naar voor gekomen waren tijdens andere risicoanalyses;
- het uitvoeren van de participatieve risicobeoordeling in een multidisciplinair team heeft een belangrijk leereffect op alle deelnemers en voor de organisatie. Een FARIP-traject volgen kan de preventiecultuur in een bedrijf positief beïnvloeden;
- het beoordelen van de potentiële risico’s heeft het grote voordeel dat betrokken managers en medewerkers bewust worden van de gevaren in hun bedrijfsactiviteiten en dat er zeker niet in het wilde weg kan bespaard worden op het vlak van preventie;
- de informatie over potentiële en actuele risico’s laat aan het management en de hiërarchische lijn toe om de juiste beslissingen en keuzes te maken en de juiste investeringen te doen op het vlak van preventie (waar en waar niet, wat, hoe);
- door de methode toe te passen komt men tegemoet aan heel wat wettelijke verplichtingen op het vlak van risicoanalyse;
- het CPBW kan dit instrument gebruiken om de juiste klemtonen te leggen in het globaal preventieplan en het jaarlijks actieplan;
- de informatie kan gebruikt worden om medewerkers (ook nieuwe of tijdelijke medewerkers) meer bewust te maken van de risico’s waar ze mee kunnen geconfronteerd worden
- voor de preventieadviseur is dit een perfecte handleiding om zijn taken en verantwoordelijkheden op een juiste manier op te nemen;
- de resultaten van FARIP kunnen ook voor grotere bedrijven een belangrijk instrument worden om informatie uit te wisselen tussen gelijkaardige productie-eenheden verspreid over de hele wereld.

Geïnteresseerd in een consultancytraject op basis van FARIP? contacteer ons